Prochy - wspomnienia powstańca warszawskiego

Odcinek 132

Pan Kulbaka, jako domorosły teoretyk sądził, że psychika działa na zasadzie wykorzystywania gotowych wzorów zachowań i całych zdań utartych w mowie i literaturze, kalkując to co było rozpoznane w praktyce codzienności, bo inaczej nie potrafi. Sylogizmy są tym co łączy i umożliwia nam zrozumienie samych siebie i poprzednich pokoleń. Stąd, żeby zrozumieć lepiej własne zbrodnie musimy się odwoływać do zbrodni opisanych przez Szekspira. Wzory ludzkich zachowań przechowują się w życiu społecznym przez wiele pokoleń i ustrojów, pomimo upływu czasu i umożliwiają międzyludzkie porozumienie. Musimy zrozumieć, że nigdy nie dobieramy nowych słów do naszych zachowań, lecz nowe zachowania do starych zwrotów językowych i wyrażeń. W odniesieniu do zdań wypowiadanych przez Piekarskiego, takich samych, prawie słowo w słowo jak słowa Marmieładowa, trzeba stwierdzić, że niema w tym nic dziwnego, zważywszy iż do zawsze starych słów dopasowujemy swe nowe zbrodnie, żeby móc je jakoś opisać w zrozumiałych kategoriach. Ludzie chorują, kochają i ulegają nałogom w taki sam sposób jak ich przodkowie, bo tak samo myślą. Tym co gwarantuje kontynuację życia, opartego o „oswojone” i przystosowane do nowych warunków, zabójstwa i zbrodnie (konieczne do rozwoju gospodarczego i wzrostu), jest kontynuacja języka, który - jak mówi Goethe – za ciebie myśli i tworzy.„Język jest istnieniem”, powiadają jedni; „Granice mego języka, są granicami świata”, powiadają drudzy; „Jestem tym co myślę, język mnie czyni tym kim jestem”, mówią jeszcze inni. I mają rację, bo przecież kulturowym przodkiem Piekarskiego jest właśnie Marmieładow.

Żeby jakoś odwrócić swoją uwagę od „przeklętych problemów” zaczął „pisać” w obronnym odruchu:

Zgniły poranek, zasnuty mgłami

Odbitych oczu złymi lustrami                                                                                                                                                                                            W tysiącach śniętych, srebrzystych ryb

„Marksistowski semantyk” dostrzegł to jasno jak nigdy. Zresztą napisał o tym w swojej książce, że motywy zbrodni Raskolnikowa, nie dezaktualizują się wraz ze zmianą warunków ekonomicznych społeczeństwa, ani nie starzeją wraz z postępem, lecz są ciągle wciąż tak samo młode, jak młoda jest nasza cywilizacja. Tylko ślepi nie widzą, że młoda cywilizacja amerykańska jest młodą dlatego, że pragnie zabijać bez wyrzutów sumienia i odpowiedzialności. Dzięki temu ma zbawienny wpływ na odnawianie dekadenckiej, starej i zużytej kultury europejskiej, zasilając ją swym młodym skokiem dzikiego entuzjazmu.

  Cywilizacja dotąd się rozwija, dopóki ludzie mają ochotę się zabijać. Znaczy to, że mają ochotę żyć. Dopóki jest zdrowie – mówi stare przysłowie - dotąd są grzechy! Gdy wola zabójstwa ustanie, ustanie wola życia i nastąpi kres kultury. U nas również, w Polsce Ludowej, gdy nie było wolno zabijać, nie chciało się żyć, dopóki nie pojawiła się „Solidarność”, dopóki lud z ulicy nie dowiedział się, że można na władzę rzucać kamieniami, dopóki nie zjawił się kapitalizm, który z pozwoleniem na zabijanie dla zdobycia gospodarczego sukcesu, przywrócił młodym, odważnym i zdolnym do zabójstwa, radość istnienia.

  O ile wyrzuty sumienia, uległy w naszych nowoczesnych czasach zupełnemu zwietrzeniu, to przyczyny zabójstwa uległy odnowieniu i palącej aktualizacji, tak, że dzisiaj nic tak nie budzi tęsknoty w człowieku, jak możliwość zgwałcenia bezkarnie kobiety lub rozboju, bez ponoszenia odpowiedzialności, która w odczuciu społecznym staje się coraz bardziej przeżytym anachronizmem. Dokuczliwym anachronizmem, związanym z kolektywizmem kołchozowej urawniłowki socjalistycznego ustroju. Odpowiedzialność wraz z komunizmem musi iść precz! Bo czyż nie prowadzi do skrępowania wolnego ducha przedsiębiorczości!?

Znów wsiadam z tobą do pustej łodzi

Tropiąc nozdrzami twą gorzką woń

A wiatr co skroń mi gorącą chłodzi

Marszczy kanciastą powietrza toń